Geen schutting

Toen ik deze lepel, afkomstig uit het Jappenkamp Tjideng kocht, had ik nooit gedacht dat ik enige maanden later de eer had met een oud-gevangene van het Tjideng-kamp aan tafel te zitten.

Ik googelde wat, en tot mijn verbazing vond ik drie afbeeldingen van bijna identieke lepels, waarvan een in de banner van een website. Het betrof de site van een reünie van oud-gevangenen van het Tjideng-kamp. Ik heb meteen contact opgenomen, en ik kwam terecht bij een oud-Tjidengster die ik mag aanduiden met Ko.

Via het kramat-kamp te Batavia kwamen hij, zijn jongere en zijn oudere broer en zijn moeder terecht in het Tjideng-kamp.

Ko weet zich nog erg veel te herinneren. Dit heeft volgens hem te maken met de heftigheid van de gebeurtenissen. Als kind maken zulke verschrikkingen nog extra veel indruk. Verder hebben ze er als gezin altijd over kunnen praten. Bij hen was geen sprake van een taboe, dit heeft hen erg veel geholpen met de verwerking, hoewel zoiets eigenlijk nooit helemaal verwerkt kan worden.

Het is indrukwekkend als je ziet hoe goed hij alles zich weet te herinneren. Tot in de kleinste details en in geuren en kleuren weet hij nog hoe het was.

Hij vertelde vrijuit over zijn ervaringen in het kamp, waarbij hij niet aarzelde om ook over de heftige aspecten te vertellen. Over de maanzieke kampcommandant Sonei bijvoorbeeld. Wanneer het volle maan was, liet hij alle gevangenen de hele nacht op appèl staan. En daar bleef het niet bij. Ko was getuige van een afranseling, die hij zag vanuit een boom waar hij stiekem in geklommen was, terwijl dit streng verboden was. Toen hij eenmaal bovenin zat kwamen er Jappen aan, en de kampcommandant begon met een zeskantige stok op een vrouw tekeer te gaan. Zo hard dat de stok brak. Ko zat met knikkende knieën bovenin die boom. Toen hij dit meemaakte was hij ongeveer 8 jaar oud. Dit zijn nog slechts twee voorbeelden, van de gruwelijke dingen die in het kamp plaatsvonden, door Sonei.

Ik liet hem deze twee items zien, die ik ooit van een bevriend verzamelaar kreeg. Het materiaal is Tikar Pandan. Dit materiaal werd ook gebruikt voor de lijkenzakken. Erg bizar dat hier dus ook zo'n vrolijk kunstwerkje van gemaakt is.

Knutselwerk uit Tjideng, Tikar Pandan

Een buideltje uit Tjideng, waarschijnlijk uit de tijd dat geld nog was toegestaan

Steeds meer dingen werden verboden in het kamp. In het begin had men nog fietsen en smalfilms en nog veel meer. Ko's moeder heeft in die tijd ook smalfilms verstopt.

Erg bijzonder was de hereniging met zijn vader, die in een mannenkamp zat.

Ko ging met zijn broertje en moeder weer naar huis, maar toen ze aankwamen, zag hij een vreemde kale man in de deuropening staan. Toen hij aan zijn moeder zei dat er een vreemde man stond, antwoordde zij: "Dat is je vader.."

Een ernstig trauma heeft Ko gelukkig niet aan het kamp overgehouden, maar er is toch iets wat hij nu absoluut niet wil; een heg, een schutting, of enige andere vorm van omheining om zijn huis. En dat ze daar erg zuinig met voedsel omgaan, en niks weggooien.. Dat zou eigenlijk normaal moeten zijn in deze wereld.

Ik wil Ko en zijn vrouw hartelijk bedanken voor hun gastvrijheid en hun openheid. Het is niet vanzelfsprekend dat men zo open over een dergelijk onderwerp praat.