Tekst uit het dagboek van de krijgsgevangen sergeant Nico Uchtmann, geschreven in krijgsgevangenschap in kamp Mühlberg.
 |
| Nico's dagboek met op de achtergrond enkele door hem gemaakte foto's. Hij mocht bij zeer hoge uitzondering foto's maken van het kampleven. Nico werkte op de kampadministratie en maakte daar ook de foto's voor de registratiekaarten van nieuw binnengekomen krijgsgevangenen. |
25 Dec. 1943
-1e Kerstdag-
233e dag
Kerstmis 1943 nooit zal ik die vergeten. Met geen pen zal ik ooit m’n gevoelens
kunnen neerschrijven welke ik dezen 1sten Kerstdag heb doorleefd. Het komt me
zelfs zoo doelloos voor dit te probeeren. Ik weet immers dat het me niet lukken
zal. Toch zou ik voor niets ter wereld deze indrukken willen zien vervagen.
Houden wil ik ze m’n heele leven. Een richtlijn zal het zijn, waaraan ik me zal
wijden met al datgene wat in m’n vermogen ligt. Tineke moet het weten. Ze zal
dit lezen, en ik hoop haar van dit alles mee te kunnen laten genieten. Ik hoop
nog eens in de gelegenheid te zijn haar dit alles te kunnen vertellen. Het zal
me goed doen met haar en voor haar hierover eens m’n hart te kunnen luchten.
Zij zal me begrijpen met haar zoo fijn gevoelig hartje. Dat weet ik zeker. Hoe
gelukkig zouden we zijn als we samen hieraan konden bouwen. –Toch is er steeds iets in me wat ik niet tot
zwijgen kan brengen. Zoo venijnig komt het steeds in me op. Het is alsof een
innerlijke stem me steeds weer waarschuwt, als of hij me steeds weer wil
herinneren aan de mogelijkheid dat ook wij elkander in dit leven, zoals reeds
zoo velen niet meer terug zullen zien. Onmogelijk is het ook de hierbij
optredende gevoelens ook maar eenigszins met de pen te benaderen. Hoe komt het
toch? Hoe is het toch mogelijk dat men aan de ééne kant denkt te winnen in het
vertrouwen in God, terwijl aan de andere kant deze zorg telkens weer opnieuw
ontwaakt, als teken van het grootste wantrouwen? Maar kom laat ik m’n gepeins staken
en de beschrijving van m’n wederwaardigheden dezer Kerstdag in
krijgsgevangenschap vervolgen!
Daar ik reeds gisteren middag m’n vriend Tjepkema vroeg of hij er voor voelde
om met mij de nachtmis bij te wonen, en hij daarin, bereidwillig als altijd
toestemde, begaven we ons dus tegen middernacht ter Kerke. Ik weet niet waarom,
doch deze nachtmis moest ik bijwonen.-, misschien hoopte ik wel dat Tineke er
ook heen zou gaan.- De eenvoudige houten keet (ingericht als Katholieke Kapel)
met de eenvoudige korte preek der Aalmoezenier en het helaas weinig geslaagde
koor konden toch niet nalaten een zekere indruk op me te maken, Bevredigd heeft
het me echter niet, misschien komt dat door het niet volkomen begrijpen, ik
meen echter te voelen dat ik iets diepers zocht! Ik heb dan ook meer aan huis
staan denken, dan aan de heele plechtigheid. Het deed zoo vreemd aan, de 4 misdienaars
in militaire uniform. I weet niet , maar mijns inziens schreeuwt dat tegen
alles in. Na afloop hebben wij 7 Hollanders een eenvoudige maaltijd genuttigd
waarna we ons ter ruste begaven. Daar we 2 gasten zouden krijgen konden we ’s morgens na het appel niet lang
meer blijven slapen want er was nog veel te doen, als we onze gasten wilden onthalen.
De maaltijd om 11 uur; Bruine boonen soep, Versche aardappellen met z.g.
doperwten, ieder een dikke schijf gebakken corned beaf en een mooie bruine sjus
van boter, uien en vleeschnat, met als nagerecht een groote pudding, Was voor
onze Italiaansche gasten een ware vorsten maaltijd. Voor ons was het wel de
eerste maal sinds langen tijd dat we eens echt Hollandsch gegeten hebben. We
completeerden de maaltijd door na koffie koekjes en heerlijke Amerik. sigaretten
te serveeren. Na afloop hebben we gezamenlijk in de Italiaansche en Hollandsche
barakken Kerstversieringen bezichtigd. De Italiaanen hadden vele zorgen besteed
aan een groot panorama waarin een grot de Kerststal voorstelde. De Hollanders
hadden meer groen versiering in de geheele barakken aangebracht, werkelijk heel
mooi en stemmig. Ook heeft een gehouden inzameling in het kamp heel veel
levensmiddelen, Conserven e.d. opgebracht, welke aan de Russen en Italianen
zijn geschonken. Wel opmerkelijk dat het bijna uitsluitend de Hollanders waren
waardoor gegeven is geworden, zoodoende werd ook voor Hen die geen pakketten ontvangen
deze dag wat opgevroolijkt. Na afloop dezer rondgang en nadat we de ,,vaat” schoon
hadden, zijn we nog een uurtje op bed gaan liggen, denken en droomen. Om 5 uur ’s
middags werd er door de Hollanders een Kerstspel geven in het Theater. De
indruk voor dit Kerstspel, wat begeleid werd door groot orkest en koor, en
bestond uit een voorlezing van het Bijbelverhaal tot aan Christus geboorte
waarbij de verschillende tafereelen als pantomime voorgesteld werden, heeft een
onvergetelijke indruk op me en op ons gemaakt. Tijdens deze opvoering heb ik
een gewedlige innerlijke strijd gevoerd. M’n gedachten vlogen naar huis.
-Tineke,- Acht wat zou het me wel waard zijn haar dit te
laten zien.
-De brief van gisteren- Ze zal naar de dokter gaan- ze voelt zich niet goed-
-En ik-zit hier met een overvloed van alles wat zij te kort
komt. ’s Wordt me haast ondragelijk-
-Dan opeens- God? Moet ik haar niet aan God toe vertrouwen?
Hij zorgt toch ook voor haar? ’t Is toch ook zijn Tineke. Zou ze dit wel
begrijpen? En Als ze het niet begrijpt, zorgt God dan nog voor haar? Maar ik
mag toch wel naar huis verlangen! Ja dat mag ik, maar als ik God vertrouw mag
ik me niet ongerust maken over haar! En ik maak me toch ongerust! Vertrouw ik
dan niet in God? O. Wat is dat alles toch moeilijk! Toch moet het reden hebben,
Nog grooter dan van het spel, was de indruk die de woorden, uitgesprooken door
onze Lager Commandant, den Hauptman König, na afloop op ons maakten. Hij sprak,
zichtbaar onder de indruk zijnde, ongeveer het volgende
,, Voelende dat woorden, hier op
dit moment de
heerschende stemming wreeds zouden verstoren
Dank ik toch de Hollanders voor
hun uitnoodiging om dit Kerst-speld bij te wonen.
Hij zeide diep getroffen te zijn door datgene wat hem getoond was. Nu eerst had
hij diep gevoeld, waardat zoo zwaar getroffen en in moeilijkheden gedompelde
volk de groote kracht vandaan haalde om met opgeheven hoofd dat alles te
dragen. Tot zoover de Hauptman. Het blijkt me al even moeilijk, zijn zoo uit z’n
hart komende korte dankwoorden neer te schrijven.
Ze lieten echter niet na, dat velen onder ons deze Hauptman thans heel anders
bezien dan voorheen. Deze Hauptman, die toch reeds gerespecteerd werd, toonde
in enkele woorden zijn ziel. De kans bestaat zelfs dat hij van deze opvoering
meer heeft gezien dan vele der aanweezige Hollander.
M’n verdere avond werd tot ’s avonds laat geheel in beslag
genomen door het schrijven van dit epistel en de aan Tineke beloofde brief.
Tineke moge God je ook deze dag geleid hebben. En je ook verder leiden.
Laten we God vragen ons psoedig weer samen te brengen en hem beloven volgens
ons beste weten ons leven naar hem en naar zijn wetten te leven.
.jpeg) |
| Nico's dagboek, met daarin een bewaarde pasfoto voor de registratiekaart van een Sovjet krijgsgevangene. |
.jpeg)