Foto van de registratiekaart van Tlnt J.J. Cramer

Foto van de Personalkarte van Tlnt. J.J. Cramer, die waarnemer was bij het tweede luchtvaartregiment. De foto is waarschijnlijk genomen in krijgsgevangenenkamp Stanislau.

Zaagmes, ontsnapping transport Stanislau - Neubrandenburg

Begin januari 1944 moesten de Nederlandse officieren in het krijgsgevangenenkamp Stalag 371 Stanislau verhuizen, want het front naderde. De groep van ruim 2000 militairen ging op transport naar Duitsland, Oflag 67 Neubrandenburg. Voor de Nederlanders een ideale mogelijkheid om te ontsnappen.

 Tientallen gevangenen deden pogingen om in het kamp achter te blijven om vervolgens als de bewaking vertrokken was te ontsnappen. 119 man sprongen uit de trein. Helaas niet altijd zonder gevolgen:

-Luitenant de Bruin werd beide beden afgereden door een trein, toen hij bewusteloos was gevallen.

-Luitenant Derks werd neergeschoten tijdens een ontsnappingspoging. 

-11 achtergebleven gevangenen werden door de Duitsers gepakt, en uit wraak via concentratiekamp Groß-Rosen naar Mauthausen gestuurd waar ze vermoord werden.

-Bijna alle gevangenen werden weer opgepikt en naar het kamp gebracht.

Sergeant Lunenberg was geen officier, maar hij wilde trouw blijven aan zijn superieuren en ging daarom vrijwillig mee in krijgsgevangenschap. Voor de oorlog was hij wapenmeester, hij had een opleiding gehad bij de Artillerie Inrichtingen van Hembrug, die ons leger voor de oorlog van wapens voorzag en was een vakman van formaat. Tijdens zijn krijgsgevangenschap heeft hij de ontsnappingsorganisatie in het kamp, de zogenaamde Reisvereniging, uitstekende diensten bewezen. Zo vermaakte hij honderden tafelmessen door de dikke achterkant tot fijn geslepen zaagjes te maken. Hiermee kon de zijkant van een wagon open gezaagd worden voor een sprong uit de trein. De brutaliteit van de Nederlanders was groot. Een gehele wagon liep leeg, talloze gaten werden gezaagd waaronder een zo groot als een deur en er werd zelfs een gat gezaagd in een wagon waar een Duitse bewaker zat. Andere gevangenen leidden hem af door hard te zingen en vervolgens werd er gezaagd en konden twee man springen. Onderstaand exemplaar is afkomstig van de sergeant Lunenberg.

Het paspoort dat een leven redde.. Dwangarbeider Gerrit Versteegh

Dhr. Ziëck schonk deze zeer bijzondere documenten, waarvoor ik hem zeer erkentelijk ben!

Het betreft een compleet en uniek verhaal van een Nederlander die als dwangarbeider naar Berlijn werd afgevoerd om daar te werken en in 1945 daar de bevrijding meemaakte.

Overplaatsingsbevel Enschede -> Oranjehotel

Overplaatsingsbevel om de gevangenen Dirk Schepers en Hendrik Pluim naar de Deutsche Untersuchungs- und Strafgefängnis in Den Haag over te plaatsen. Deze Scheveningse gevangenis stond ook wel bekend als het oranjehotel, vanwege de vele verzetsmensen die erin werden opgesloten door de Duitsers.

Al snel ontstond het volgende rijmpje over de gevangenis:

In deze bajes zit geen gajes, maar Hollandsch glorie potverdorie!

Waarom Schepers en Pluim zijn opgepakt is me helaas nog onbekend.

Der Antifaschist, Stimme der Deutschen aus Dachau

Zeer zeldzaam exemplaar van Der Antifaschist, een kampkrant die door de lagerälteste Oskar Müller en een aantal andere Duitse gevangenen van kamp Dachau na de bevrijding werd uitgebracht. Het eerste exemplaar verscheen een week na de bevrijding van 29 april op 6 mei 1945 en het tweede exemplaar op 8 mei 1945. Er zijn zeker 19 exemplaren uitgekomen. Wellicht nog meer.

Het bittere einde van een verzetsman uit Rijswijk

3 mei 1945 overleed Koop Timmerman tijdens de ramp in de Lübecker bocht. De RAF viel drie schepen aan, afgeladen met uitgehongerde gevangenen uit concentratiekamp Neuengamme, Zij waren aan boord gezet met als doel vernietigd te worden. De ss zag hen als bewijs voor de holocaust.

De RAF dacht dat zich aan boord Duitse militairen bevonden die probeerden te ontvluchten. Op degenen die de brand nog overleefden of het zinken werd nog geschoten door de ss bewaking. Koop Timmerman zat in het verzet in Rijswijk, en werd op 19 december 1944 gearresteerd. Via de gevangenis in Scheveningen en kamp Amersfoort kwam hij op 18 maart 1945 in het verschrikkelijke concentratiekamp Neuengamme bij Hamburg terecht, waar hij moest werken in het buitenkommando Husum-Schwesing. De hele dag tankgrachten graven in het koude water. Ook Koop word aan boord geladen. Naar schatting 8000 gevangenen komen om, waaronder 300 Nederlanders.

Hieronder een briefje van hem dat uit de gevangenis in Scheveningen gesmokkeld werd. Bij gebrek aan papier is het op de verpakking van iets uit een rode kruispakket geschreven.

Sigarettenpijpje uit Stanislau.

Schenking van Dhr. Ziëck, waarvoor dank!

Houten sigarettenpijpje uit kamp Stanislau. Dergelijke handwerkjes werden door krijgsgevangenen Russen, die als corveeërs werkten, geruild met de Nederlanders tegen bijvoorbeeld voedsel of sigaretten.